Olśniaki

Te niezwykle efektowne, budzące powszechny zachwyt bażanty spotykane są coraz częściej w kolekcjach hodowców polskich. Niewątpliwie zasługują na to, bowiem przy odpowiedniej pielęgnacji będą wyjątkową ozdobą naszych wolier. Ich pozornie czarne upierzenie mieni się przepięknymi barwami i lśni jak kolorowe lustro.

Opis ten dotyczy kogutów olśniaka himalajskiego Lophophorus impeyanus, ponieważ tylko ten gatunek z rodzaju Lophophorus występuje w hodowlach. Pielęgnacja tych ptaków wymaga pewnego doświadczenia i zdecydowanie nie nadają się one dla początkujących hodowców. Do rodzaju Lophophorus należą trzy gatunki, z których dwa, to niezwykle rzadkie ptaki.


Olśniak zielonoogoniasty
(Lophophorus lhuysii)

Występuje w Chinach w zachodniej części prowincji Syczuan oraz we wschodnich rejonach jeziora Kuku-Nor. Żyje w górach na wysokości 4000-5300 metrów n.p.m., ponad granicą lasu. Najczęściej przebywa wśród skał porośniętych różanecznikami (Rhododendron sp.). Masywny kogut osiąga 75 cm długości. Na głowie ma czub skierowany do tyłu, który tworzą purpurowo-brązowe pióra o normalnej strukturze.
Wokół oczu nieopierzone, niebieskie obwódki. Na ciemnej szyi występuje mocny złoto-czerwony połysk. Górna część grzbietu błyszczy purpurowo-brązowo i niebiesko-zielono. Skrzydła mienią się zielenią i złotem. Na dolnej części grzbietu piórka zielone z białymi obwódkami. Ogon tworzą zielono-niebieskie sterówki, delikatnie białonakrapiane. Kura ciemnobrązowa z białym brzuchem. Kilka osobników tego gatunku przywieziono do Europy lecz próba ich rozmnożenia się nie powiodła. W środowisku naturalnym gatunek niezwykle rzadki i wpisany do Czerwonej Księgi jako zagrożony.


Olśniak Sclatera
(Lophophorus sclateri)

Zamieszkuje północno-wschodnią Birmę, Asam, Junnan oraz południowo-wschodni Tybet. Żyje w górach na wysokości 4300-4500 m n.p.m. Kogut dorasta do 70 cm długości. Na głowie ma lekko skędzierzawione, niebiesko-zielone piórka ze złoto-purpurowym połyskiem. Wokół oczu występują szerokie, nieopierzone obwódki zdecydowanie niebieskiej barwy. Skrzydła zielone połyskujące purpurowo. Spód ciała czarny, boki zielone. Pióra nadogonowe oraz ogon białe. Na spodniej stronie ogona poprzeczny, szeroki, rdzawo-brązowy pas. Kura podobna do kury olśniaka himalajskiego lecz z nieco ciemniejszą szyją i z czarnym ogonem z biało-żółtymi, poprzecznymi prążkami. Gatunek ten również przywieziono do Europy lecz efekty hodowlane były nikłe.
Olśniak Sclatera jest bardzo rzadki w przyrodzie i również wpisany do Czerwonej Księgi jako zagrożony wyginięciem.


Olśniak himalajski
(Lophophorus impeyanus)

Występuje w Himalajach od wschodniego Afganistanu przez Bhutan, Nepal po południowy Tybet. Jest to typowy, wysokogórski gatunek żyjący na wysokości 2500-5000 m n.p.m.. Ptaki chętnie przebywają wśród brzóz i różaneczników, ale również w rzadkich dębowych lasach. W czasie zimy przemieszczają się w niższe partie gór i wtedy obserwować można niewielkie grupki składające się z osobników tej samej płci. W okresie rozrodczym część kogutów żyje w związkach poligamicznych. gromadząc wokół siebie 2-3 kury. Monogamia również jest częstym zjawiskiem i wtedy ptaki tworzą pary. Gniazdo, to wygrzebane przez kurę zagłębienie w ziemi, wyścielone liśćmi, igliwem, trawą i piórami. Usytuowane najczęściej pod gęstym krzewem lub u podstawy pnia drzewa. Kura znosi od 4 do 7 żółto-brązowych, gęsto nakrapianych drobnymi czerwono-brązowymi plamkami jajek. Wysiaduje sama przez 27-28 dni. Olśniaki himalajskie odżywiają się dużą ilością zielonych części roślin, korzonkami, jagodami, nasionami oraz owadami. Niemal bez przerwy „przekopują” podłoże swoimi mocnymi dziobami, przesuwają i obracają przy tym całkiem duże kamienie, poszukując odpowiedniego pokarmu. Koguty osiągają 72 cm długości. Barwa ich upierzenia czarna z niewiarygodnym, mocnym różnokolorowym połyskiem, co w dużym stopniu uzależnione jest od kąta padania światła. Głowa metalicznie zielona, a nieopierzone obwódki oczne niebieskie. Na głowie wysoki czub z wąskich, na końcach rozszerzonych piór. Pióra szyi mają intensywny złoto-czerwony, a nawet krwistoczerwony połysk. Górna część grzbietu oraz skrzydła błyszczą zielono i niebiesko-fioletowo. Dolna część grzbietu biała. Ogon tworzy 18 szerokich, równo zakończonych, rdzawo-brązowych sterówek długości 23-24 cm. Nogi dość krótkie, zielono-brązowe z mocnymi palcami. Kura na górnej części ciała brązowo-szara z jasnym rysunkiem, na spodniej części jasnobrązowa. Broda i gardło białe. Koguty wybarwiają się w pełni w drugim roku życia. W pierwszym roku przypominają ubarwieniem kury lecz mają nieco ciemniejszą pierś, a na białym gardle i reszcie upierzenia występują nieliczne, czarne piórka. Zdarzają się również osobniki niewyraźne pod tym względem, u których trudno określić płeć. W takich przypadkach możemy wyskubać po kilka piórek z białego gardła. Jeśli wyrosną ponownie białe piórka, to wiadomo, że są to kury. W przypadku kogutów wyrosną w tych miejscach piórka czarne.

Jak wszystkie wysokogórskie kuraki, tak i olśniaki himalajskie wymagają suchego pomieszczenia. Woliera powinna być zadaszona, a podłoże dobrze przepuszczalne by po obfitych deszczach nie tworzyło się błoto i kałuże. Ponadto na dno woliery powinniśmy wsypać grubą warstwę drobnego żwiru oraz pewną ilość różnej wielkości kamieni. Olśniaki posiadają bardzo silne dzioby, którymi niestrudzenie „kopią” podłoże i obracają kamienie, instynktownie szukając pokarmu, jak ma to miejsce w środowisku naturalnym. Podczas tej czynności ścierają jednocześnie swoje dzioby. Jeśli podłoże woliery jest zbyt miałkie i pozbawione kamieni, dzioby mocno przerastają i musimy systematycznie je przycinać, co w konsekwencji może doprowadzić do ich deformacji.
Ptaki także źle reagują na silne nasłonecznienie i wysokie temperatury, dlatego też usytuowanie woliery od strony zachodniej lub północnej wydaje się być optymalnym. Można też posadzić wokół woliery krzewy ocieniające.
Gatunek ten jest bardzo podatny na zakażenia bakteryjne, a szczególnie na bakterie z rodzaju Salmonella. To kolejny powód dla którego należy zapewnić ptakom suchą wolierę i optymalne warunki. W żadnym przypadku nie powinny mieć styczności z ptakami dzikimi, a przede wszystkim z ptactwem wodnym.
Kury olśniaków zaczynają nieść w drugim roku życia. Najczęściej znoszą 6-7 dużych jajek, chociaż znane są sporadyczne przypadki, kiedy zniosły 20, a nawet więcej. Jajka znoszone są zazwyczaj z dwudniowymi przerwami.
Lęgi naturalne olśniaków nie zawsze dają pozytywne wyniki, dlatego też korzystamy z inkubatora. W 27, a najpóźniej w 28 dniu inkubacji lęgną się pisklęta. Należy kategorycznie przestrzegać zasady, aby pozostawić je w inkubatorze przez 48 godzin. W ciągu tego czasu zresorbują całkowicie woreczki żółtkowe i dobrze wyschną. Młode olśniaki lęgną się z dobrze wykształconymi lotkami. Należy o tym pamiętać, umieszczając pisklęta w skrzynce pod źródłem ciepła (promiennik). Skrzynka w górnej części powinna być zabezpieczona siatką, ponieważ pisklęta mogą wyfrunąć.
Do wysiadywania jajek olśniaków możemy również wykorzystać kurę domową. Powinna to być dobrze wysiadująca i troskliwa kwoka z ras karłowatych, np. kochin, chabo, silka, itp. Mimo, że pisklęta tego gatunku są duże, to jednak bardzo często padają, zaduszone przez ciężką i niedelikatną kwokę. Przy wylęgu piskląt pod kwoką postępujemy podobnie jak przy wylęgu w inkubatorze, to znaczy zostawiamy świeżo wyklute pisklęta w gnieździe pod kwoką przez 48 godzin w spokoju. Kiedy kwoka wraz z pisklętami przebywa w wolierze zewnętrznej, a dni są chłodne i deszczowe, powinniśmy niezwłocznie umieścić je razem z kwoką w suchym pomieszczeniu zamkniętym, ogrzewanym promiennikiem, bowiem pisklęta są niezwykle wrażliwe na wilgoć i chłód. Możemy również zaryzykować przeprowadzenie lęgów naturalnych. Jeśli zauważymy, że kura wygrzebała dołek w ustronnym i zacisznym miejscu woliery, wyścieliła go materiałem gniazdowym i znosi tam jajka, to jest duża szansa, że zacznie wysiadywać. Pisklętami opiekują się samica wraz z samcem. Na pewno lęgi naturalne dostarczają hodowcy wiele satysfakcji, sporo radości i ciekawych spostrzeżeń, a pisklęta tak odchowane są witalne. Jednak powodzenie takich lęgów zależy od troskliwości samicy, doboru partnerów i warunków atmosferycznych.

Pisklętom podajemy owady, pokarm jajeczny, twaróg oraz dużą ilość drobno posiekanej zieleniny. W osobnym naczyniu powinny mieć stale do dyspozycji mieszankę mineralną z dodatkiem drobnego żwirku i gritu. Dwa razy w tygodniu podajemy witaminy rozpuszczone w wodzie do picia. Dorosłe olśniaki są niewybredne w przyjmowaniu pokarmu, ale musimy pamiętać, że podstawowym składnikiem dawki pokarmowej powinna być zielenina, na przykład: trawa, koniczyna, lucerna, mniszek lekarski, krwawnik, ptasi rdest, gwiazdnica, itp. Możemy również podawać owoce jagodowe, jak porzeczki, poziomki, truskawki, maliny, jeżyny, jagody czarne, brusznicę, jarzębinę czy ognik szkarłatny. Ziarna zbóż podajemy w minimalnej ilości, a ze względu na podatność olśniaków na tycie, zupełnie wykluczamy z jadłospisu ziarna oleiste. Kukurydzę podajemy tylko zimą w czasie mrozów i to po kilkanaście ziarenek na ptaka.
Przed sezonem lęgowym i w czasie jego trwania prócz zieleniny, podajemy pokarm jajeczny, twaróg oraz niewielką ilość skiełkowanego ziarna zbóż. W okresie zimowym karmimy kapustą, jarmużem, rzepą, burakami pastewnymi i marchwią, tartymi na dość grube wiórki i niewielką ilością suchego ziarna, a w czasie silnych mrozów z dodatkiem odrobiny kukurydzy. Musimy pamiętać, aby zimą pokarmy zielone podawane były małymi dawkami, a częściej, by nie zamarzły. Mieszanka mineralna powinna być stale do dyspozycji.



Andrzej Jarosz

Miłośnikom bażantów i innych kuraków polecamy książkę Andrzeja Jarosza, pt. „Bażanty i inne kuraki” z opisami i fotografiami 70 gatunków.




POWRÓT

STRONA GŁÓWNA