Asynchronizacja klucia a rozwój papużki falistej

Dobór par lęgowych jest uzależniony głównie od hodowcy. Powinien on przy tym jednak brać pod uwagę następujące czynniki; wiek ptaków: minimum 9 miesięcy, budowę: wielkość ok. 22 cm, skrzydła przylegające, głowa duża, pełne upierzenie, nogi mocne, dziób prawidłowy, woskówka gładka, rysunek: 6 pereł, właściwie ubarwiona maska, barwa pełna, równomiernie rozłożona, pochodzenie: osobniki muszą być tak dobrane, aby każdy pochodził z innej rodziny, w której nie występowały choroby zakaźne, ani wady zewnętrzne, jak: wypadanie piór, wykrzywienie kończyn, zniekształcenie dzioba itd. Nie należy łączyć w pary ptaków z tego samego gniazda ani z tej samej rodziny, ponieważ rodzice ze sobą spokrewnieni dają potomstwo słabsze, mało odporne na niekorzystne czynniki zewnętrzne.

Zaloty i kopulacja
Po skojarzeniu papużek falistych, od ich temperamentu i doświadczenia samiczki zależy to jak długo trzeba czekać zanim odważy się ona wejść do budki lęgowej. Zazwyczaj następuje to po jednym lub kilku dniach. Początkowo z ciekawością zagląda do środka i obgryza brzegi wejścia do budki. Wreszcie samiczka siedzi godzinami w środku jakby już wysiadywała jaja, chociaż ich jeszcze nie złożyła. Czas spędzony w budce przygotowuje ją do okresu lęgowego. Pobyt w ciemnościach budki przyśpiesza też dojrzewanie jaja.
Po 1-2 tyg. można zaobserwować początek toków, dzieje się to dużo szybciej, gdy w pobliżu znajdują się inne pary przystępujące do lęgów. Jako ptaki stadne papużki silnie reagują na zachowanie innych osobników.
Podczas tokowania samczyk karmi samiczkę zwracając pokarm z wola do dzioba partnerki. Rytuał ten jednoczy parę i przygotowuje ją do opieki nad potomstwem. Po intensywnym tokowaniu prawie zawsze odbywa się krycie. Samica swoim zachowaniem zachęca partnera do kopulacji: przykuca na gałązce, unosi wysoko ogon i zwiesza na boki skrzydła. Samiec wchodzi jej na grzbiet i zsuwa się coraz niżej szukając swoją kloaką kloaki samicy. Krycie trwa kilka minut.


Wysiadywanie jaj
Mniej więcej po tygodniu od pierwszej kopulacji samiczka składa pierwsze jajo. Następne jaja składane są w odstępach przeważnie 2- dniowych. W końcu pojawia się w gnieździe od 4 do 6 jaj. Rzadziej zdarza się, że lęg składa się 7, a nawet 9-10 jaj, te wyniki dotyczą często kolejnego lęgu w jednym sezonie lęgowym lub samiczkom kilkuletnim, doświadczonym.
Wysiadywanie rozpoczyna się zaraz po złożeniu pierwszego jaja i obowiązek ten spoczywa wyłącznie na samiczce. Tworzy się u niej tzw. plama lęgowa. Jest to obrzękły i przekrwiony, częściowo pozbawiony upierzenia obszar skóry na brzuchu. Wysiadująca samica ściśle przykrywa tą częścią ciała jaja, dzięki czemu zapewnia im temperaturę 35,8 - 36,6°C, co gwarantuje prawidłowy rozwój zarodków.
Już po siedmiu dniach wysiadywania można jaja prześwietlić, pozwala to stwierdzić czy są one zapłodnione. Jaja papug mają skorupkę jednolicie białą i dlatego łatwo je prześwietlić. Pod skorupką zauważa się wówczas czerwone naczynia krwionośne, rozwijającego się zarodka. Są one rozgałęzione i łatwo widoczne. W jaju nie zapłodnionym nie ma ich, trzeba je więc usunąć, aby ptaki nie musiały go bez celu wysiadywać. Najprościej prześwietlać jaja za pomocą specjalnej lampy o wielkości i kształcie długopisu. Przednią jej część, zakończoną żarówką, przysuwa się do leżącego w budce jaja, co pozwala stwierdzić czy się zarodek rozwija. Nie ma wówczas potrzeby wyjmowania jaj z gniazd, a tym samym chroni się je przed stłuczeniem. Poza tym jajo można ocenić po wyglądzie. Jajo nie zapłodnione po prześwietleniu pozostaje w środku przezroczyste, podczas gdy zawierające w środku obumarły zarodek ciemnieje i przyjmuje żółtomleczne zabarwienie. Mniej więcej po 10 dniach już na pierwszy rzut oka można odróżnić jajo zapłodnione od jaja niezapłodnionego, które żółknie. Natomiast jaja z zarodkami martwymi stają się szarobrązowe i plamiste. Często samica sama przeprowadza selekcję wysiadywanych jaj. Dlatego znajdując w klatce pod budką wyrzucone jajo można być prawie pewnym, że było ono niezalężone. Skorupka jaja z żywym zarodkiem ma porcelanową powierzchnię i szaro-białawą barwę. Z czasem wnętrze jaja częściowo ciemnieje, a w drugiej części widać komorę powietrzną. Następnie rozwijające się pisklę wypełnia całe jajo, którego barwa staje się ciemniejsza.
Z reguły jaja wysiaduje tylko samiczka przez 17-18 dni. Samce towarzyszą im często w gniazdach i niekiedy zastępują je na krótko w wysiadywaniu. Między pierwszym, a ostatnim pisklęciem z lęgu złożonego z sześciu jaj występuje 10-dniowa różnica w rozwoju, spowodowana dwudniowymi odstępami w składaniu jaj. W przypadku lęgów o większej liczbie jaj, różnica ta proporcjonalnie wzrasta. I tak różnica w wieku między najstarszym, a najmłodszym pisklęciem w 9 wylężonych wynosi aż 16 dni. Ostatnie jajo jest narażone na zabrudzenie przez wyklute wcześniej pisklęta. Istnieje wprawdzie możliwość obmycia jaj, należy jednak pamiętać, że usuwa się im w ten sposób naturalną powłokę chroniącą jajo przed infekcjami.
Samiczka kilkakrotnie obraca jaja, kontrolując ich temperaturę oraz zapobiegając przyklejaniu się błon jajowych do skorupy.
Do prawidłowego rozwoju zarodka konieczna jest stała temperatura w pomieszczeniu, wynosząca około 22°C, dobra wymiana powietrza i utrzymanie wilgotności na poziomie 60%. Taką wilgotność można osiągnąć przez zastosowanie nawilżacza powietrza lub przez ustawienie w pomieszczeniu dużego pojemnika z wodą.


Wykluwanie się piskląt
Po mniej więcej 18 dniach od złożenia pierwszego jaja zaczynają wykluwać się pisklęta, zgodnie z kolejnością składania jaj w gnieździe. W perforacji skorupy jaja pomaga młodym ostry guz jajowy, umiejscowiony na końcu górnej szczęki. Kiedy na skorupie pojawi się pęknięcie papuga dziobiąc skorupę powoduje jej dalsze pękanie, dzięki czemu pisklę może łatwo się wydostać na zewnątrz. Cały proces wykluwania polegający na ustawicznym przekręcaniu się i rozprostowywaniu pisklęcia, aż do uwolnienia ze skorupy trwa około 20 godzin.


Wychów piskląt
Pisklęta są nagie, ślepe i natychmiast po wykluciu kryją się pod skrzydłami matki, która zaczyna je karmić. Najpierw karmione jest najstarsze pisklę, otrzymujące pokarm z wola. Najmłodsze pisklę jest natomiast karmione mleczkiem, nadtrawionym pokarmem z żołądka gruczołowego. Mleczko jest żółtawym, lepkim, śluzowatym płynem, który stanowi mieszaninę białkowej wydzieliny gruczołów przedżołądka rodzica oraz bardzo drobnych cząstek pobranego przezeń pożywienia. Treść wola składa się z ziarna, mleczka oraz zielonki. Ojciec, podobnie jak matka, przetrawia w wolu ziarno, zanim otrzymają je pisklęta. W czasie wychowu piskląt pożądane jest stałe kontrolowanie gniazda w celu usunięcia ewentualnie martwych piskląt. Papużki faliste w odróżnieniu od ptaków wielu innych gatunków nie porzucają swych gniazd nawet po częstej ingerencji człowieka i zawsze chętnie wracają do swego potomstwa. Dlatego też bez obawy można zaglądać do ich gniazd, wyjmować pisklęta, oczyszczać dna i wykonywać skomplikowane zabiegi, aż do wymiany budek włącznie. Kontrola i sprzątanie są więc nieodzowną czynnością, którą musi wykonać hodowca, zwłaszcza, że samice wbrew temu, co dawniej przypuszczano, nie wynoszą odchodów z gniazd i nie utrzymują w nich porządku.
W hodowli zarodowej papużek falistych konieczne jest znakowanie poszczególnych osobników, co umożliwia ich identyfikację i ustalenie pochodzenia. W hodowli, która wymaga dokładnej znajomości rodowodów wszystkich ptaków znaczy się jaja i pisklęta. W tym celu używa się niezmywalnego pisaka lub lakieru do paznokci. Młode można identyfikować na podstawie znaków wykonanych lakierem na pazurkach lub palcach, albo pisakiem na skrzydełkach. Resztki lakieru czy pisaka utrzymują się długo, do czasu obrączkowania.
Znakowanie polega na obrączkowaniu papużek w wieku 8-10 dni. Obok logo związku, do którego należy właściciel ptaka na obrączce zostaje wygrawerowany rok, numer hodowcy oraz kolejny numer z księgi hodowlanej. Związki Hodowców Kanarków i Ptaków Egzotycznych przyjmują od swych członków zamówienia na obrączki rodowe dla papużek falistych, następnie rejestrują je i rozprowadzają wśród hodowców.
Matka troskliwie zajmuje się potomstwem, bez względu na różnice w wielkości i rozwoju między nimi, wynikające z dwudniowych odstępów w kluciu. Takie zachowanie matki jest niezbędne ze względu na ogromne różnice wielkości między potomstwem.
W celu zapewnienia ptakom lepszych warunków rozwoju można korygować wielkość lęgów. Robi się to, podrzucając pisklęta pochodzące z licznego lęgu ptakom z mniejszą liczbą potomstwa. Zastępczy “rodzice” bez trudności przyjmują nowych członków rodziny.




mgr inż. Anna Judycka Fajok




mgr inż. Monika Michalczuk Zakład Hodowli Drobiu SGGW w Warszawie POWRÓT

STRONA GŁÓWNA