WSTĘP

Większość doświadczonych hodowców wie, że w stadach ich kur panuje hierarchia. Wśród ludzi także. Są koguty dominujące, ale także i kury. Wśród ludzi także. Dominujące kury zazwyczaj są lepszymi nioskami, natomiast takież koguty mają większe powodzeniu u kur. Wśród ludzi także. Coś w tym chyba jest! Naukowcy prowadzą różnorodne badania w wielu podobnych zakresach. Od lat uskuteczniam takie obserwacje (wcale nie naukowe) i to, o czym czasem dzisiaj piszą uczeni, znane było chyba wielu z nas od dawna. Może nie zwracaliśmy na te fakty baczniejszej uwagi. Nie mniej jednak eksperymentatorzy co rusz odkrywają nowe prawa, które rządzą w kurnikach. O niektórych z nich - niżej.


WYRAFINOWANE KOGUTY

Kogut w stadzie kur zachowuje się jak mityczny bóg egipski Min. I muszę dodać, że kończy podobnie. Według legend Min był mieszkańcem Teb i podwładnym ówczesnego władcy, Ramzesa Wielkiego. Kiedy Ramzes wyprawił się na wojnę z Dolnym Egiptem, pozostawił w Tebach jedynie dzieci, starców i wszystkie kobiety oraz Mina. Po jakimś czasie Min dostał wiadomość, że cała armia Ramzesa została rozbita i nikt nie przeżył. Wiadomość ta była nieprawdziwa. Niczego nie świadom Min wziął się niezwykle energicznie za reprodukcję armii i populacji Teb. Po jakimś czasie u bram miasta zawitał Ramzes Wielki ze swoją nieco uszczuploną armią. A to, co zobaczył poraziło go. Ujrzał, że każda kobieta (także jego żona Nefertari) w mieście jest w ciąży. Min nie miał wytłumaczenia. I jako jedyny sprawca harmideru, został skazany na śmierć. Jednak ludność Teb uznała go za boga płodności i seksu. Ha, jakże by inaczej. Lecz, co ta legenda ma wspólnego z kogutem i kurą? Niewątpliwie coś ma. Kogut opiekujący się stadkiem kur może się czuć prawie w 100% pewnie, że żadna go nie zdradzi. A wśród ludzi? Dlaczego? Bowiem ma swoje sposoby. Aby kura nie poszła „na lewo”, kogut wypracował swoistą strategię. Owa strategia sprowadza się do następującego działania - nie ma sensu tracić na swoje kury zbyt wiele spermy. Basta. Wystarczy je podeptać bezproduktywnie. Kwita. Ooo, kurcze blade, ależ te koguty są wyrafinowane! Co więcej, im częściej kogut kokoszy swe kury, tym dłużej kury zachowują mu wierność. A wśród ludzi? W praktyce oznacza, że wylężone z jaj kurczęta będą jego potomkami. Pewnie w tym przypadku prawdziwe byłoby stwierdzenie, iż nasienie koguta jest na wagę złota. Dlaczego?
W 2003 r. uczeni wyjaśnili, że koguty oddają spermę różnym kurom rozmaicie. Wszystko zależy od tego, jakie szanse ma kogut, by zostać ojcem ich piskląt. Nieznane kury, będące obiektem szczególnego pożądania, otrzymują znacznie więcej nasienia. To widać. Na przykład wtedy, gdy kogut zobaczy gdzieś nieopodal grzebiącą kurę sąsiada, pędzi do niej z opuszczonymi skrzydłami. Ta z niesamowitym wrzaskiem ucieka, aż w końcu daje za wygraną i przysiądzie. Gdy ją kogut dopadnie, a zwykle tak bywa, wyżywa się na niej niemiłosiernie. Natomiast z kurkami, z którymi stale przebywa, pochędoży ze znacznie mniejszym entuzjazmem. Tak jakby od niechcenia, a może z musu? A wśród ludzi?
Z koguciego punktu widzenia jest to - „profilaktyczny seks”. Kogut je depcze i obdziela minimalną dawką nasienia. Na wszelki wypadek, by im do głowy nie przyszło go zdradzać. Na „profilaktyczny seks” kogut traci znacznie mniej czasu i energii, niż - powiedzmy - na ochronę kurzego haremu od konkurentów lub wytwarzanie specjalnych środków chemicznych manipulujących zachowaniem kur. Ale dlaczego kury pozwalają się tak ordynarnie lekceważyć? Tego nie wiadomo. Uczeni jeszcze nie rozgryźli owego problemu.
Natomiast udowodnili, że istnieje silny związek między szybkością plemników a objętością ejakulatu, w którym się znalazły. Większe ilości trafiają do atrakcyjnych samic. Samce mogą zmieniać prędkość plemników wprowadzanych do dróg rodnych samic, strategicznie uruchamiając lewy i prawy nasieniowód. Działają one niezależnie, więc procesem wytrysku da się manipulować. Stymulacja wzrokowa ze strony pociągającej kury prowadzi najprawdopodobniej do użycia obu nasieniowodów. Zróżnicowanym udziałem prawego i lewego nasieniowodu można wytłumaczyć metodę, dzięki której samce zmieniają liczbę plemników w ejakulacie. To rozpowszechnione zjawisko o niewyjaśnionym dotąd mechanizmie. Ale zauważone, bo w przyszłości uczeni Cornwallis i O’Connor zamierzają przeprowadzić badania, dzięki którym lepiej poznamy sposób regulowania ilości płynu nasiennego i liczby plemników w ejakulacie. Chcą też sprawdzić, w jaki sposób wpływa to na współczynnik kurzej "dzietności".

WYRAFINOWANE KURY
(...)

STROJNE KURY
(...)

ZAKOŃCZENIE
(...)




Tekst: Prof. nadzw. dr Marek Łabaj

cały artykuł jest opublikowany w najnowszym, listopadowym wydaniu f&f, nr 11 / 2012 (166)

---

Gołąb rdzawosterny

Gatunek ten (Nesoenas mayeri) został opisany w 1843 r. przez francuskiego przyrodnika - Florenta Prévost’a (zmarły w 1870 r.). Francus nazwał go "Columba Mayeri". Niektórzy taksonomowie nadal zaliczają go do tego rodzaju. Badania zachowań i biologia gatunku wskazują natomiast na bliskie pokrewieństwo z synogarlicami. Przez wiele lat jego właściwa pozycja w systematyce nie była do końca wyjaśniona. Aktualnie jest klasyfikowany do rodzaju Streptopelia i nazywany synogarlicą rdzawosterną. Jest gatunkiem monotypowym, nie wyróżnia się u niego podgatunków.


WYGLĄD

Gołąb rdzawosterny jest dużym ptakiem o długości ciała ok. 40 cm i masie 213-410 g. Odznacza się charakterystycznym, dwubarwnym ubarwieniem. Głowa, szyja i spód ciała są różowawobiałe, natomiast grzbiet i skrzydła brązowe. Kuper jest szaroniebieskawy. Ogon - kasztanowordzawy. Nogi są czerwonawe, dziób jest dwukolorowy. Jego nasada jest czerwonawa, koniec zaś biało-rogowy. Tęczówka oka jest biała lub jasnożółta. Obrączka wokół oka intensywnie czerwona.
Podobnie jak u większości gołębi nie występuje tu wyraźny dymorfizm płciowy. Ubarwienie samicy jest nieco mniej intensywne.
Ptaki młode można rozpoznać po matowoszarym odcieniu upierzenia. Pokrywy skrzydłowe mają jasnopłowe obrzeżenia.
Głos tego gatunku jest opisywany jako dwu- lub trzysylabowe krótkie, twarde w brzmieniu nawoływanie: "koo-ah, koo-ah, koo, woo-woo-woo".


ŚRODOWISKO ŻYCIA


Jest to forma endemiczna, występująca jedynie na wyspie Mauritius (leżącym w zachodniej części Oceanu Indyjskiego, na wschód od Madagaskaru). Obecnie przetrwał on jedynie w południowo-zachodniej części wyspy (w Parku Narodowym Black River Gorges) i na malutkiej wysepce Ile aux Aigrettes (u wschodniego wybrzeża Mauritiusa). Cały areał występowania gatunku ma powierzchnię ok. 80 km2. Na podstawie szczątków kostnych wiadomo jest, że w przeszłości zamieszkiwał całą wyspę.
Środowiskiem życia tego ptaka są wilgotne lasy porastające niższe partie gór. Spotykany jest także w lasach nizinnych, jednakże głównym siedliskiem są drzewostany położone powyżej 300 m n.p.m. Obecnie dwie najważniejsze populacje tego gatunku na wolności zamieszkują odmienne formacje roślinne. Jedna żyje w lasach tworzonych przez, introdukowaną na Mauritius, szydlicę japońską (Cryptomeria japonica). Druga zamieszkuje nieliczne siedliska tworzone przez rodzime gatunki drzew i krzewów, takich jak:
Calophyllum spp., Sideroxylon puberulum, Labourdonnaisia glauca i Syzygium spp.
Gołąb ten prowadzi głównie nadrzewny tryb życia. W czasie dnia ptaki przemieszczają się po okolicy przelatując często 6-8 km odcinki w poszukiwaniu pożywienia. Podczas lotu ich skrzydła wydają charakterystyczny, metaliczny dźwięk.
Pożywieniem tego ptaka są owoce, nasiona, kwiaty, pączki i liście ok. 50 gatunków roślin. Spośród nich jedynie kilka gatunków stanowi podstawową cześć diety. Są to: Nuxia verticillata, Aphloia theiformis, Erythrospermum monticolum, Lantana camara, Pittosporum senacia i Diospyros spp. Ptaki przystosowały się do sezonowej dostępności pożywienia. W różnych miesiącach roku główne składniki pokarmu ulegają zmianom. Stosunkowo długi i mocny dziób idealnie nadaje się do zrywania owoców i kwiatów, jak i skubania liści, a mocne nogi umożliwiają nawet zwisanie z gałęzi drzew do dołu głową (jeśli ułatwia to dostęp do pokarmu). Ptaki żerują głównie wśród koron drzew. Są jednak spotykane również na powierzchni gruntu, gdzie zbierają opadłe owoce i nasiona. Zaobserwowano u nich również spożywanie owadów, a jeden ptak usiłował nawet chwytać kijanki. Gołębie spotykane są pojedynczo, parami lub w grupach rodzinnych.

LĘGI
(...)

W HODOWLI
(...)

OCHRONA
(...)




tekst i zdjęcia: mgr inż. Tomasz Doroń

cały artykuł jest opublikowany w najnowszym, listopadowym wydaniu f&f, nr 11 / 2012 (166)