Naukowego opisu gatunku dokonał w 1861 r. amerykański ornitolog John Cassin (1813-1869). Śnieżyca mała (Anser rossi) czasami jest zaliczana, obok dwóch pozostałych śnieżyc: dużej - Anser caerulescens i cesarskiej - A. canagicus, do rodzaju Chen. Nie wyróżnia się u niej podgatunków. W polskiej literaturze nazywana jest czasami gęsią Rossa.


WYGLĄD

Obok gęsi małej (Anser erythropus) jest to najmniejszy przedstawiciel rodzaju Anser. Długość ciała wynosi 54-66 cm, a rozpiętość skrzydeł 120-135 cm. Samiec jest nieco większy od samicy. Jego wymiary to: skrzydło 36-38 cm, ogon 11,7-12,7 cm, dziób 4,0-4,6 cm, skok 6,1-7,0 cm. U samic przedstawia się to następująco: skrzydło: 34,5-36,0 cm, ogon: 10,0-11,9 cm, dziób: 3,7-4,0 cm. Masa ciała samców waha się od 1 150 do 2 100 g (średnio 1 400-1 700 g), u samic: 950-2 000 g (średnio 1 300-1 650 g). Masa piskląt w dniu wyklucia się wynosi około 65 g.
Do jej cech charakterystycznych (wraz z rozmiarami) należy mała, zaokrąglona głowa, krótka szyja oraz nogi. Jej dziób jest bardzo krótki i wysoki. Wszystkie te cechy morfologiczne przypominają gęś małą. Poza swoją większą krewniaczką (śnieżycą dużą) jest to jedyna z gęsi o jednolicie śnieżnobiałym ubarwieniu. Na tym tle wyraźnie odróżniają się czarne lotki pierwszorzędowe. U gatunku tego bardzo rzadko obserwuje się żółtawopomarańczowy nalot na głowie (powszechnie występujący u śnieżycy dużej i cesarskiej oraz białych gatunków łabędzi). Wywoływany jest on rozpuszczonymi w wodzie związkami żelaza. Dziób jest intensywnie różowoczerwonego koloru. Paznokieć na jego końcu jest różowawobiały. Cechą charakterystyczną jest brak wyraźnie zaznaczonych, czarnych brzegów szczęk dzioba - krajców (co jest typowe dla śnieżycy dużej) oraz niebieskawoszary lub zielonkawy kolor nasadowej części dzioba. Rozmiar tego zabarwienia jest zmienny. Najczęściej dochodzi on do otworów nosowych i jest najbardziej widoczny u dorosłych i starszych samców (występują u nich dodatkowo także niewielkie brodawki na tej części dzioba). U samic i ptaków młodych jest to znacznie mniej widoczne lub brak tej cechy. Jest to widoczne jedynie z bardzo bliska. Tęczówka oka jest ciemnobrązowa. Nogi są cielistoróżowe. U gatunku tego bardzo rzadko występuje także ciemna odmiana barwna, tzw. „błękitna”. Spotykana jest ona natomiast regularnie u obu podgatunków śnieżycy dużej (głównie u mniejszego, nominatywnego). Niektórzy ornitolodzy uważają ciemne śnieżyce małe za mieszańce z jej większą krewniaczką. Osobniki dorosłe tej odmiany są ciemnoszare z białą głową, brzuchem (cecha różniąca je od ciemnych śnieżyc dużych) oraz popielatoszarymi małymi pokrywami skrzydłowymi. Lotki drugo- i trzeciorzędowe oraz ich pokrywy mają ciemne środki i jasne brzegi. Ogon jest biały. Fotografie dwóch ptaków reprezentujących tę odmianę można obejrzeć na witrynie:
http://www.texasbirds.org/tbrc/brossgo.html.
Ptaki młode mają znacznie bardziej jaśniejsze upierzenie w stosunku do młodych śnieżyc dużych. Są białe z popielatoszarym kantarkiem, paskiem ocznym, karkiem i tyłem szyi. Czasami mają jeszcze w tym kolorze barkówki. Barwa części nieopierzonych (dzioba i nóg) jest zielonkawo-szara (przebarwia się na różowawą w czasie pierwszej zimy).
Ubarwienie piskląt jest dość zmienne. Część z nich żółtawoszara z jasnożółtą głową, ciemniejszym kantarkiem oraz górną częścią ciała. Dziób jest szary z jasnym paznokciem. Nogi - oliwkowozielone.
W innym wariancie ubarwienia u piskląt brakuje całkowicie żółtych elementów upierzenia. Są one szarobiałe. Puch u tego gatunku jest bardzo długi i obfity. Głos tego gatunku jest znacznie wyższy od głosu śnieżycy dużej. Jest to najczęściej krótkie "kug" oraz wyższe gęganie "keek keek kek", "kek ke-gak". Głosu tego, jak i wielu innych północnoamerykańskich gatunków, można posłuchać na witrynie Cornell Laboratory of Ornithology - filii Uniwersytetu Cornell z USA: http://www.birds.cornell.edu.




WYSTĘPOWANIE

Śnieżyca mała jest najmniejszą gęsią właściwą występującą w Ameryce Północnej. Gnieździ się na terenie kanadyjskiej Arktyki oraz sporadycznie na północy Alaski. Jej główne lęgowiska położone są w basenie rzeki Perry (na obszarze terytorium Nunavut) oraz wzdłuż wybrzeży Zatoki Hudson (m.in. na wyspach Banks i Southampton oraz nad rzeką McConnel). Zostały one odkryte dopiero w 1940 r. Dokładniej zbadano je dopiero w 1949 r. W tej naukowej ekspedycji (nad rzekę Perry) brał udział m.in. słynny brytyjski ornitolog, założyciel centrum badań i ochrony ptaków blaszkodziobych i ich siedlisk - Wildfowl and Wetlands Trust, sir Peter Scott (1909-1989). Obecnie ocenia się, że obszar lęgowisk tego gatunku zajmuje powierzchnię ok. 210 tys. km2. Niemal cała światowa populacja tej gęsi zimuje w dolinie rzeki Sacramento, w środkowej Kalifornii. Niewielkie grupy ptaków spędzają zimę w południowych stanach USA (od Kolorado do Teksasu i Luizjany) i w północnym Meksyku. Pojedyncze, zabłąkane ptaki były obserwowane w większości stanów USA (także wzdłuż wschodniego wybrzeża Atlantyku). Znane są także stwierdzenia tego gatunku na terytorium Rosji oraz kilku krajów Europy Zachodniej. W tej ostatniej były widziane m.in. na Wyspach Owczych, w Wielkiej Brytanii, Belgii, Niemczech oraz Holandii. Większość z nich dotyczy najprawdopodobniej ptaków, które uciekły z niewoli. Jedynie stwierdzenia z Holandii uznaje się za dotyczące dzikich ptaków. Grupy (2-3 osobników) zimowały corocznie przez osiem kolejnych lat (po raz ostatni w lutym 1995 r.) na holenderskim wybrzeżu. Przez kilka lat jedna para (pochodząca z jednej z brytyjskich kolekcji) gniazdowała na Islandii i pojawiała się cyklicznie na Wyspach Brytyjskich wraz z gęsiami krótkodziobymi (Anser brachyrhynchus). Śnieżyce małe obserwowane w Europie przebywają głównie w stadach bernikli białolicych (Branta leucopsis).
W ciągu kilku ostatnich lat gatunek ten pojawił się również w Polsce.

(...)

LĘGI
(...)

W HODOWLACH
(...)

OCHRONA
(...)



tekst i zdjęcia:
Tomasz Doroń

cały artykuł jest opublikowany w najnowszym, sierpniowym wydaniu f&f, nr 08 / 2012 (163)

---

Błyszczak obrożny

Do napisania tego materiału skłoniło mnie ciągle rosnące zainteresowanie hodowców szpakami, w tym wypadku mowa o błyszczaku obrożnym (Lamprotornis superbus). W polskim nazewnictwie występuje również nazwa błyszczak rudobrzuchy lub trójbarwny. Choć tak naprawdę przyglądając się tej szpaczej piękności możemy wymienić pięć kolorów. Ptaki te cieszą się dużą sympatią, dając wiele radości, a możliwość ich obserwacji na co dzień wprowadza ludzkie oko w swoisty stan nirwany. Chciałbym podzielić się swymi uwagami, obserwacjami, jak również ciekawostkami z życia oraz hodowli tych przepięknie mieniących się metaliczną barwą stworzeń. Zanim zdecydujemy się na hodowlę miękkojadów, czyli ptaków odżywiających się miękkim pokarmem, najpierw należałoby spróbować swych sił przy hodowli innych łatwiejszych (mniej wymagających) ptaków np. drobnych łuszczaków. Gdyż u ptaków odżywiających się w większości owocami przemiana materii przebiega w całkowicie inny sposób. Do tego błyszczak obrożny ze względu na taki, a nie inny rodzaj diety stawia swemu opiekunowi mniej lub bardziej wygórowane wymagania żywieniowe. Dlatego uważam, że właściwym podejściem jest rozpocząć całą ptasią zabawę od hodowli ptaków, które żywią się ziarnem.


WYSTĘPOWANIE

Błyszczak obrożny w swym naturalnym środowisku zamieszkuje wschodnią część Afryki. Najczęściej można go spotkać w pobliżu zabudowań ludzkich oraz pól uprawnych, w większości jest to spowodowane łatwością zdobycia pokarmu jak i wrodzoną ciekawością. Błyszczaki uwielbiają częste kąpiele, w związku z powyższym można na nie natrafić blisko różnego rodzaju drobnych akwenów wodnych, rzeczek, sadzawek itp., gdzie przebywają w parach lub rodzinnych grupach wspólnie korzystając z mokrych uciech. Zasadniczo większość dnia spędzają w koronach drzew, gdzie nie są narażone na ataki ze strony węży, kotów, jak również na prześladowanie przez tubylców.


HODOWLA

W hodowli ptaki te mogą przebywać w wolierze zewnętrznej, wewnętrznej, jak również i w klatce. Jednak cały swój urok prezentują dopiero wtedy, gdy mają możliwość swobodnego rozwinięcia swych skrzydeł. Powinniśmy zawsze jednak mieć na uwadze, aby w ich otoczeniu nigdy nie zabrakło zieleni, która daje naszym podopiecznym nie tylko poczucie bezpieczeństwa, lecz także odgrywa zasadniczą rolę przy ich aklimatyzacji. Pamiętajmy również o częstej wymianie wody w pojemniku przeznaczonym do kąpieli, w której nasze błyszczaki zawsze będą się moczyć do woli, by utrzymać swe barwne piórka w należytym dla nich stanie. Idealny stan ich upierzenia odgrywa zasadniczą rolę w kondycji zdrowotnej nie powodując dyskomfortu, a tym samym zabezpiecza ptaki przed chorobami. Te oszałamiająco barwne szpaki trzymane osobno, otoczone właściwą opieką, jak również stopniowo przyzwyczajane do bezpośredniego kontaktu ze swoim opiekunem, stają się bardzo ufne - do tego stopnia, że bardzo chętnie pobierają z ręki swego właściciela smaczne kąski. Gdy jednak zdecydujemy się na trzymanie jednego z osobników w klatce, musimy zapewnić naszemu pupilowi swobodny lot, wypuszczając go w miarę możliwości do swojego M1. Częste rozprostowywanie skrzydełek podczas lotu ze względu na rodzaj diety, którą w większości stanowią owoce, powoduje u miękkojadów lepszą przyswajalność wartości odżywczych oraz bardzo dobrze wpływa na przemianę materii dzięki czemu nie siedzą na swych stanowiskach jak wrony podczas deszczu tylko są zawsze aktywne. Ptaki te z natury są wszędobylskie. Ze względu na swą wrodzoną inteligencję oraz ciekawość zawsze starają się być w ciągłym ruchu podczas dnia. Wydając z siebie różnego rodzaju zasłyszane i zapamiętane dźwięki. Siedząc w górnych partiach swych pomieszczeń jednocześnie śledzą wszystko, co się wokół nich dzieje, głośno zaznaczając swą obecność poprzez swój specyficzny trel, czyni to zarówno samiec jak i samica. Błyszczaki obrożne to gatunek szpaków dość odpornych na wahnięcia temperatury, która raczej nie powinna spaść poniżej 15 stopni. Bardzo źle znoszą chłody połączone z wilgocią - przy dłuższym takim stanie rzeczy ptaki błyskawicznie zapadają na różnego rodzaju dolegliwości, zwłaszcza układu oddechowego.


LĘGI

Przed przystąpieniem do lęgów nasza para hodowlana powinna mieć ukończone minimum 1,5 roku, jednak najlepsze rezultaty uzyskuje się u osobników, które maja skończone trzy lata. Wtedy to dopiero w pełni jest rozwinięty ich instynkt macierzyński. Ptaki zawsze bardzo chętnie przystępują do lęgu. W związku z powyższym należy zapewnić naszym przyszłym rodzicom budkę o wysokości 25 cm, szerokość 15 cm, głębokość 15 cm, z wlotem o średnicy 7 cm przy samej górze lub pieniek (dziupla) z wydrążonym wlotem. Szpaki błyskawicznie zabierają się do budowy swego przyszłego lokum, energicznie wyszukując różnorakiego rodzaju budulec (suche części roślin, cienkie podsuszone witki, włókno kokosowe, mech, pióra w celu końcowego wymoszczenia). Gdy gniazdo zostało już ukończone, samiec przejmuje nad nim straż oraz jego otoczenie, przeganiając znajdujących się w pobliżu intruzów nawet, gdy są więksi od niego samego.

(...) CIEKAWOSTKI (...)




tekst i zdjęcia:
Tomasz Kuziemkowski

cały artykuł jest opublikowany w najnowszym, sierpniowym wydaniu f&f, nr 08 / 2012 (163)