Gołębiak kasztanowaty

WSTĘP
Na świecie jest kilka gatunków ptaków, których przetrwanie zależy od nielicznych osobników przebywających w hodowlach. Ich dzikie populacje, niestety, przestały istnieć. Jednym z nich jest niewielki, skromnie ubarwiony gołąb o nazwie – gołębiak kasztanowaty (Zenaida graysoni) – pochodzący z małej wysepki Socorro, u zachodnich wybrzeży Meksyku. Po raz ostatni widziano je tam w 1972 roku. Na szczęście znalazł w porę schronienie w niewoli. Nadal jednak należy do najrzadszych gołębi świata.


SYSTEMATYKA
Gatunek ten jest jednym z siedmiu przedstawicieli amerykańskiego rodzaju Zenaida grupującego średniej wielkości, brązowo ubarwione gołębie o wydłużonej sylwetce i dość długim, stopniowanym ogonie. Naukowo został opisany w 1871 roku przez amerykańskiego ornitologa George’a Newbold’a Lawrence’a (1806-1895). Badacz nazwał go nazwiskiem amerykańskiego ornitologa i artysty – Andrew Jacksona Grayson’a (1819-1869). Dawniej zaliczany był do rodzaju Zenaidura i łączony w jeden gatunek z północnoamerykańskim gołębiakiem karolińskim (Z. macroura). Dopiero obserwacje poczynione w niewoli pozwoliły odkryć różne zachowania godowe i głosy między tymi gatunkami. Nie wyróżnia się u niego podgatunków.


WYGLĄD
Jest ptakiem średniej wielkości. Długość ciała wynosi 26,5-34,0 cm, zaś masa 165-215 g. Ubarwienie całego ciała utrzymane jest w czerwonawobrązowych barwach. Wierzch głowy i potylica są niebieskawoszarawe. Pozostała cześć głowy, szyja oraz spód ciała są winnoczerwone. Na głowie wyróżnia się czarna plamka poniżej oka (charakterystyczna dla wszystkich przedstawicieli tego rodzaju). Wokół czarnego oka widoczna jest niebieska obrączka oczna. Na boku szyi występuje fioletowawy połysk. Skrzydła i kuper są brązowe. Środkowe sterówki są brązowe, zaś zewnętrzne mają szare nasady i czarny pas przedkońcowy. Na pokrywach skrzydłowych występują czarne plamy. Lotki są czarnobrązowe. Dziób jest dwukolorowy. Jego nasada jest różowoczerwona, koniec zaś czarny. Nogi są czerwone.
Ubarwienie samicy jest mniej intensywne. Fioletowy, metaliczny połysk na boku szyi często jest niewidoczny. Również spód ciała jest bardziej brązowawy.
Ptaki młode przypominają ubarwieniem samicę. Wierzch głowy i potylica są u nich brązowoszare, a pokrywy skrzydłowe mają wąskie, płowe obrzeżenia.
Od bliźniaczo podobnego gołębiaka karolińskiego omawiany gatunek różni się nieco większymi rozmiarami ciała. Ma od niego dłuższy dziób, skoki oraz sterówki ogona. Jest również o ok. 43 % cięższy. Ubarwienie całego ciała ma ciemniejszy odcień.
Głos tokowy tego gołębia przypomina analogiczny głos wydawany przez nasze sierpówki (Streptopelia decaocto).


W NATURZE
Gatunek ten pierwotnie występował na wyspie Socorro, największej w archipelagu Revillagigedo (u wybrzeży zachodniego Meksyku). Jest ona położona w odległości 320 km na południowy-zachód od najbardziej na południe wysuniętego skraju Półwyspu Kalifornijskiego. Obecnie nie występuje już w środowisku naturalnym.
Jego biotopem były wyżynne lasy położone na wysokości od 500-600 m do około 1130 m n.p.m (na Mt Evermann). Znacznie rzadszy był na terenach nizinnych. Drzewostany przez niego dawniej zamieszkiwane składają się z figowców Ficus continifolia, Hippomane spp., krzewów Croton spp., Dudoneia viscosa i guajawy Psidium socorroeensis. Wszystkie te rośliny tworzą suche, okresowo zrzucające liście lasy oraz zarośla, również wtórne (powstające po wycięciu pierwotnej roślinności).
Gołąb ten prowadzi głównie naziemny tryb życia. Jest raczej mało płochliwym ptakiem. Większość czasu spędza na ziemi, spacerując pojedynczo, parami lub w niewielkich grupach. Rzadko zrywa się do lotu. Na swojej rodzimej wyspie, najprawdopodobniej wykazywał sezonową zmienność co do zamieszkiwanych środowisk. Wiązało się to ściśle z położeniem żerowisk i miejsc noclegowych. W czerwcu i listopadzie był licznie spotykany na obszarach wyżynnych. Natomiast większość stwierdzeń z marca pochodziła z nizin. Również zaobserwowano dobowe przemieszczanie się ptaków. Gołębie z południowo-zachodniej części wyspy każdego ranka zlatywały ku zielonym dolinom i powracały na wyżej położone miejsca po południu.
Na podstawie zawartości woli ptaków schwytanych na wolności znany jest skład pokarmu gatunku w naturze. Składają się na niego głównie owoce krzewu Bumelia socorroensis, śliwy Prunus capuli oraz nasiona wielu innych roślin. W niewoli gołębie te spożywają dodatkowo liście paproci oraz niecierpków z rodzaju Impatiens. Niektóre osobniki uwielbiają zjadać żywe larwy mączników (Tenebrio molitor). Świadczy to o tym, że w naturze ptaki te uzupełniały swój jadłospis także o pokarm zwierzęcy (najprawdopodobniej są to larwy, robaki oraz gąsienice). Gołębiaki żerują wśród leśnej ściółki oraz na skraju zarośli, porastających otwarte tereny.


LĘGI
(...)

W HODOWLI
(...)

OCHRONA
(...)


Tekst i zdjęcia:
mgr inż. Tomasz Doroń

cały artykuł jest opublikowany w najnowszym, majowym numerze f&f - 05/2017 (220)
szukaj w kioskach, empikach lub zamów prenumeratę